0 %

αυτιστικού φάσματος

Οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) είναι μια ομπρέλα αναπτυξιακών διαταραχών που επηρεάζουν σφαιρικά τους τομείς ανάπτυξης του ατόμου και εμφανίζονται από την πρώιμη ηλικία πριν το 3ο έτος του παιδιού. Οι περισσότερες έρευνες συγκλίνουν σε οργανικά, νευρο-βιολογικά αίτια, αλλά δεν έχουν ακόμη βρεθεί τα βιολογικά αίτια της διαταραχής. Στην ομπρέλα αυτών των διαταραχών αναφέρονται:

  • Ο Αυτισμός
  • Η Διαταραχή Asperger
  • Η Διαταραχή Rett
  • Χαμογελά όταν του μιλάτε.
  • Η Άτυπη Αυτιστική Διαταραχή
  • Η Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή

Οι ΔΑΦ περιγράφονται και ορίζονται από τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του ατόμου με ΔΑΦ και τη λειτουργικότητα του στο κοινωνικό περιβάλλον. Οι ΔΑΦ χαρακτηρίζονται από ελλείψεις σε έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω τομείς:

  • Κοινωνικοποίησης
  • Επικοινωνίας
  • Συμπεριφοράς και Ενδιαφερόντων

Οι ελλείψεις σε αυτούς τους τομείς μπορούν να εμφανιστούν με διαφορετικό βαθμό σοβαρότητας, κατά περίπτωση και ηλικία, και σε κάθε άτομο δεν εμφανίζονται όλα τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται παρακάτω.
(DSM IV /Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th edition, APA 1994 και ICD 10 /International Classification of Diseases, WHO 1992.)

Ένα παιδί μέσα στην τάξη διαφορετικό από τα άλλα. Σπάνια ανταποκρίνεται στο όνομα του, απαντά σε ερωτήσεις όποτε θέλει και έχει μια μονότονη προσωδία στην φωνή του. Στο διάλειμμα βρίσκεται σε μια γωνία της αυλής και ασχολείται με ξερά κλαράκια και φύλλα που επαναλαμβανόμενα πετάει έξω από τα κάγκελα. Μέσα στην τάξη δεν ακολουθεί την ομάδα και θα καθίσει στο θρανίο μόνο για να ασχοληθεί με τους μαρκαδόρους: του αρέσει να μουτζουρώνει το χαρτί με το ίδιο χρώμα και να βάζει τους μαρκαδόρους στη σειρά. Όταν δείχνει χαρούμενος πεταρίζει με τα χέρια του και συχνά μιλάει μόνος του. Έχει κάποιες στερεότυπες φράσεις που προέρχονται από διαφημίσεις. Πλησιάζει τους συμμαθητές του αλλά δεν ξέρει να παίξει μαζί τους και μετά από λίγο απομακρύνεται.

Πιο αναλυτικά, ένα άτομο με Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή μπορεί να αντιμετωπίζει:

Δυσκολίες στην ικανότητα κοινωνικής αλληλεπίδρασης

Δεν αντιλαμβάνεται και δεν προβλέπει πώς να αντιδράσει σε κοινωνικές καταστάσεις (τι κάνω όταν συναντάω κάποιον γνωστό μου, πώς διεκδικώ και διαπραγματεύομαι κλπ).
Η κοινωνική και συναισθηματική του ανταπόκριση είναι περιορισμένη, δεν αντιλαμβάνεται κοινωνικούς κανόνες και δεν κατανοεί τα συναισθήματα και τις προθέσεις των άλλων (τι μπορώ να κάνω όταν ο άλλος κλαίει, τι να κάνω όταν ο άλλος γελάει από χαρά ή γελάει κοροϊδευτικά κλπ).
Έχει ελλείψεις στη μη-λεκτική επικοινωνία όπως: η βλεμματική επαφή, η στάση του σώματος, οι χειρονομίες και οι εκφράσεις προσώπου. Δυσκολεύεται να «διαβάσει» τη μη λεκτική συμπεριφορά των άλλων και παράλληλα να εκφραστεί κατάλληλα στην ανάλογη κοινωνική περίσταση.
Έχει επίσης ιδιαίτερη δυσκολία στην ανεύρεση και αναζήτηση κοινών ενδιαφερόντων με άλλα άτομα, και συνήθως αποτυγχάνει στην ανάπτυξη σχέσεων με συνομηλίκους. Είναι το παιδί που όλοι παρατηρούν ότι δεν έχει φίλους και δεν παίζει με τους άλλους.
Για παράδειγμα, δεν θα πλησιάσει κάποιον άλλο που κλαίει με στόχο να τον παρηγορήσει. Μπορεί ακόμα και να εκνευριστεί στην παρουσία κάποιου άλλου παιδιού που κλαίει. Αυτή η συμπεριφορά δεν χαρακτηρίζεται από αδιαφορία ή εγωισμό, αλλά από την φύση της διαταραχής που καθιστά δυσνόητα, για το άτομο με ΔΑΔ , τα συναισθήματα.

Ελλείψεις στον τομέα της επικοινωνίας

Παρουσιάζει καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας ή ακόμα και απουσία του προφορικού λόγου. Εφόσον υπάρχει λόγος, συχνά το παιδί δεν χρησιμοποιεί λειτουργικά το λεξιλόγιο του και έχει αδυναμία στην ικανότητα διαλόγου (π.χ. δεν διατυπώνει ερωτήσεις, δεν ανταποκρίνεται σε χαιρετισμό «γεια σου τι κάνεις; – καλά, εσύ;»).
Μπορεί να επαναλαμβάνει λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις που έχει ακούσει (Ηχολαλία).
Μπορεί να χρησιμοποιεί ένα δικό του ιδιόμορφο λεξιλόγιο, λάθος σύνταξη, ή εκφράσεις που για τους άλλους δεν είναι πάντα καταληπτές. (Π.χ. «να φύγεις» και εννοεί «θέλω να φύγω»).
Δεν δείχνει ενδιαφέρον να σχολιάσει ή να εκφράσει εμπειρίες με σκοπό την επικοινωνία (π.χ. δεν τραβάει την προσοχή της μαμάς του για κάτι που έφτιαξε ή που είδε).
Δεν δείχνει να καταλαβαίνει αλλά ούτε και να χρησιμοποιεί τον μεταφορικό ή φανταστικό λόγο.

Περιορισμένα ενδιαφέροντα και επαναληπτική ή στερεότυπη συμπεριφορά

Ασχολείται κυρίως με ενδιαφέροντα που χαρακτηρίζονται μη-φυσιολογικά σε ένταση και εστίαση. (Για παράδειγμα: να παρακολουθεί κατ’ επανάληψη ένα συγκεκριμένο τμήμα ταινίας στο dvd).
Εμφανίζει εμμονές και προσκόλληση σε συγκεκριμένες ρουτίνες. (π.χ. όλες οι πόρτες να είναι κλειστές, τα αντικείμενα σε συγκεκριμένη θέση).
Συχνά παρατηρούμε ότι καταπιάνεται με στερεότυπες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή φωνές ή ήχους. (π.χ κούνημα χεριών με ταχύτητα, rocking, κλπ).
Χαρακτηριστική είναι η απουσία συμβολικού παιχνιδιού και φαντασίας, άμεσα συνιφασμένη με τις δυσκολίες στην επικοινωνία που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Μπορεί επίσης να επικεντρώσει το ενδιαφέρον του σε πολύ περιορισμένα μέρη αντικειμένων ή προσώπων.

Αισθητηριακές και αντιληπτικές διαταραχές:

Σε κάποια παιδιά με ΔΑΔ οι αισθήσεις δεν λειτουργούν αρμονικά μεταξύ τους, άλλοτε υπολειτουργούν και άλλοτε υπερλειτουργούν. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρχει υπερ-ευαισθησία σε ορισμένους ήχους και αδιαφορία σε άλλους. Να δείχνουν δυσανεξία σε κάποια απτικά ερεθίσματα (ετικέτες ρούχων, μάλλινα πουλόβερ) και από την άλλη αυξημένη ανοχή στον σωματικό πόνο. Συχνά παρατηρούμε παιδιά που επιλέγουν μια αίσθηση για να εξερευνήσουν ερεθίσματα στο περιβάλλον τους, πχ. χρησιμοποιούν την γεύση (βάζουν αντικείμενα στο στόμα, γλείφουν επιφάνειες) ή την όσφρηση. Παρατηρούμε επίσης δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα και αδεξιότητα στην κίνηση.

Αισθητηριακές και αντιληπτικές διαταραχές:

Σε κάποια παιδιά με ΔΑΔ οι αισθήσεις δεν λειτουργούν αρμονικά μεταξύ τους, άλλοτε υπολειτουργούν και άλλοτε υπερλειτουργούν. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρχει υπερ-ευαισθησία σε ορισμένους ήχους και αδιαφορία σε άλλους. Να δείχνουν δυσανεξία σε κάποια απτικά ερεθίσματα (ετικέτες ρούχων, μάλλινα πουλόβερ) και από την άλλη αυξημένη ανοχή στον σωματικό πόνο. Συχνά παρατηρούμε παιδιά που επιλέγουν μια αίσθηση για να εξερευνήσουν ερεθίσματα στο περιβάλλον τους, πχ. χρησιμοποιούν την γεύση (βάζουν αντικείμενα στο στόμα, γλείφουν επιφάνειες) ή την όσφρηση. Παρατηρούμε επίσης δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα και αδεξιότητα στην κίνηση.

Άλλες πιθανές συμπεριφορές είναι

οι διαταραχές στο φαγητό και στον ύπνο. Η διάσπαση προσοχής και η έντονη κινητική δραστηριότητα, καθώς και προβληματικές συμπεριφορές που ενέχουν κίνδυνο για τον εαυτό τους, τους άλλους ή το περιβάλλον (έντονες εκρήξεις θυμού, καταστροφή αντικειμένων, αυτοτραυματισμοί).